Een poosje terug kwam ik een vriendin tegen, die ik langere tijd niet had gezien. We maakten een afspraak en toen we een paar weken later samen op pad gingen, merkte ik dat mijn vriendin zich anders dan anders gedroeg. Ik vond haar onvriendelijk en bits, wat ik nooit eerder had ervaren. Ze vertelde me dat ze bezig was bepaalde zaken uit haar verleden op te ruimen en ik vermoedde dat dat de reden was waarom ik haar niet ‘herkende’. Maar dat veranderde niets aan mijn gevoel.

Iedereen weet wat stress is, toch? Nou, deze KOPPer weet het pas sinds een aantal jaren. Niet omdat ik niet wist wat stress was, maar omdat ik het niet herkende bij mezelf. Toen een arts 35 jaar geleden een keer aan me vroeg of ik gespannen was, antwoordde ik met nee. Ik sprak de waarheid, want ik kende niet anders. Voor mij was de manier waarop ik me voelde en me gedroeg normaal. 

PING! BERICHTJE VAN EEN KLANT:
er valt een sessie uit. ‘Oh lekker, even een middagje voor mezelf’, is mijn eerste gedachte. Heel gezond! Alleen voordat het grote genieten kan beginnen, moet ik eerst wat innerlijk werk verzetten. Onverwachte vrije tijd is voor mij een dingetje.
Want onmiddellijk na dat ‘oh lekker’ word ik besprongen door die innerlijke drammer van wie ik altijd NUTTIG moet zijn. ‘Wát ga jij voor zinvols doen? Hóe ga jij deze middag gebruiken? En dénk erom dat je je tijd niet verlummelt!’ Alle lol is er meteen vanaf. Die drammer is geen doetje, die gaat van dik hout zaagt men planken.

WIJ MENSEN VERLANGEN ALLEMAAL onbewust terug naar de volmaakte eenheid die we eens met onze moeder hebben gevormd, zei dertig jaar geleden mijn psychiater. Brrr, dacht ik toen ik dat hoorde, denkend aan mijn gekke moeder met haar neusharen en haar vreemde blik. Maar die herinnering dateerde van ver ná het moment dat ik – emotioneel en fysiek (tijdens de zwangerschap) – één geheel met haar vormde. Toen ik zo jong was, was mijn brein nog niet voldoende ontwikkeld om daar iets van in mijn geheugen te kunnen opslaan.

In de zomer nam een collega van mij afscheid. Ze ging met pensioen. Zij was een van mijn “moedertjes”, zoals ik er vele heb gehad. In wezen was ik altijd op zoek naar mijn eigen moeder, die bij tijd en wijle verdween in een psychose of een medicijnsluier. 

ER VALT VANOCHTEND EEN KLANT UIT. Dat komt mooi uit, dan kan ik nog even wat was wegwerken en gauw de kamer doen met de Franse slag. Tijdens het stofzuigen mijmer ik daarover, de Franse slag. Niet al te grondig, betekent dat. Een ouderwetse uitdrukking met een duidelijk oordeel; als men die manier van werken goedgekeurd zou hebben, zou hij wel de Nederlandse slag hebben geheten.

Toen ik 28 was, chronisch depressief maar uitbehandeld in de reguliere ggz, deed ik een belangrijke ontdekking. Vóór die tijd liet ik mij altijd emotioneel jojoën door mijn omgeving. Als ik in een leuk studentenhuis woonde en een aardig vriendje had, voelde ik me geliefd en het waard om te leven. Maar ja, huisgenoten kwamen en gingen en vriendjes ook. Dus als de omstandigheden minder rooskleurig waren, werd ik depressief. Ik ervaarde dat niet als iets waar ik zelf invloed op had; mijn psychische gezondheid moest van buiten komen.

Meer dan vijfendertig jaar geleden volgde ik op de sociale academie de Interculturele Leerroute. Ik was de enige Nederlandse leerling in mijn jaar en gebiologeerd door machtsverhoudingen. In die tijd was ik obsessief bezig met discriminatie, had alleen maar vrienden van kleur en wees mijn eigen witte identiteit af. Wit was immers de vijand. 

Ken je de GVR? De Grote Vriendelijke Reus, uit het gelijknamige boek van Roald Dahl, is gek op fropskottel. De cola uit de reuzenwereld waarvan de belletjes omlaag zakken in plaats van, zoals in onze wereld, naar de oppervlakte stijgen. Als je flink wat inneemt van dat heerlijke brouwsel, ga je natuurlijk niet boeren. Dat zou trouwens ook erg onfatsoenlijk zijn in de reuzenwereld, daar mag je niet eens over praten.