Enkele jaren nadat mijn moeder was overleden, had ik een indringende droom over haar. Ik droomde dat ik samen met mijn moeder in een houten bootje zat, dat in het midden van een groot meer dreef. Het was donker in de droom en zowel het water als de lucht hadden een betoverend mooie, donker-blauwe kleur. Het leek alsof we in een andere wereld waren. Doodstil was het en niets bewoog. Er was niemand anders dan ons tweeën. Ik voelde een enorme rust en wist dat mijn moeder was teruggekomen om afscheid van me te nemen. Ze liet mij weten dat het goed met haar was en zonder dat ze het benoemde, wist ik hoeveel ze van mij hield. Het was belangrijk voor haar dat ik me dat realiseerde. 

Lange tijd heb ik gedacht dat mijn moeder niet van mij hield. Vele jaren ben ik haar kwijt geweest en overheersten mijn angst voor haar tijdens de psychoses en mijn boosheid over het gemis van mijn in wezen lieve en zachtaardige moeder. Na haar overlijden heb ik geleerd om op een andere manier te kijken naar alles wat er in het verleden is gebeurd en ik ben nu in staat om te zien wie mijn moeder werkelijk was. Ik weet dat haar psychische kwetsbaarheid en alles wat die met zich meebracht haar niet definieerden, integendeel zelfs. Dat te voelen is een groot geschenk. 

Mede door de droom heb ik geleerd hoe belangrijk het is om op een goede en positieve manier afscheid te nemen, ondanks dat dat ook pijnlijk kan zijn. Daarnaast is afscheid nemen niet per se een einde. Dat geldt zowel voor een afscheid van mensen die nog in leven zijn als van hen die zijn heengegaan. 

Dat geliefde overledenen niet langer fysiek aanwezig zijn, wil niet zeggen dat ze niet voortleven in ons hart en in onze herinneringen. Het kan heel fijn zijn om geliefden te herdenken door het aansteken van een kaarsje bij een foto en door hun graf te bezoeken. Of door simpelweg aan hen te denken. We hebben ieder onze eigen gewoonten en rituelen daarin. 

Mijn pas veel later overleden vader was de grond onder mijn voeten. Afscheid nemen van hem bracht mij aan het wankelen en ook al weet ik dat ik prima op eigen benen kan staan, het deed me zoveel meer dan ik had kunnen denken. Dankbaar ben ik voor alles wat hij mij heeft geleerd en dat hij zo lang bij ons heeft kunnen zijn. Af en toe komt hij bij me langs. Hij kan nog steeds zijn hoofd schudden als ik bepaalde keuzes maak die hij nooit gemaakt zou hebben, maar tegelijkertijd voel ik zijn liefdevolle nabijheid en weet ik dat het goed is zoals ik het doe. 

In mijn beide zoons leven mijn ouders voort. Wat een geschenk om moeder te worden van deze twee jongens, wat hebben ze mij veel geleerd. Zonder hen was ik niet geweest waar ik nu ben, want nadat ik moeder was geworden, realiseerde ik mij dat ik flink aan de bak moest om te helen wat van binnen kapot was. Dat was noodzakelijk om een goede moeder te kunnen zijn en het heeft jaren geduurd, maar het is het alleszins waard geweest. 

De tijd is voor mij aangebroken om afscheid te nemen als blogschrijver van Naasten Centraal. Als vrijwilliger blijf ik heel graag meedraaien op de Kind van Dag en wie weet wat er nog volgt. 

In ieder geval, tot ziens! 

Ilona Lekahena