Dagboek van een schizofrene leraar

Het duurt 10 jaar voordat Leo de doos met spullen van zijn broer Ruud tevoorschijn haalt. In die doos zit een gedeelte van het leven van Ruud: dagboekschriften, fotoalbums, condoleancekaartjes, brochures over schizofrenie, losse blaadjes en beschreven enveloppen. Met die doos komen ook Leo’s schuldgevoelens boven. En de vraag ‘waarom’. Is Ruud drugs gaan gebruiken om te ontsnappen aan de schizofrenie, of heeft het druggebruik ervoor gezorgd dat de schizofrenie werd geactiveerd?

Het eerste deel van het boek gaat over Ruuds verslavingen en begint in oktober 1983. Ruud besluit om te gaan schrijven om zichzelf te steunen. Hij wil weer gezond worden en stoppen met al zijn verslavingen. Vooral de heroïneverslaving beïnvloedt zijn leven. In zijn afkickboek in vier tot zeven dagen beschrijft hij uitgebreid wat hij doet, denkt en voelt. Zijn strijd is duidelijk zichtbaar. Om zijn leven als leraar vol te kunnen houden, vlucht hij in geestverruimende middelen en opiaten. Het liefst zou hij losbreken uit het leven waaraan hij lijdt, om vrij te zijn en zijn creativiteit te uiten. Zijn angst om dan niet te kunnen rondkomen, weerhoudt hem daarvan. Tegelijkertijd geeft hij al zijn geld uit aan drugs.

In het tweede deel (1991 tot 1993) vertelt Ruud over de schizofrenie. Hij kijkt terug op zijn psychotische periodes tussen 1986 tot 1989. In alles wat er gebeurde, zag hij een teken. Zijn gedachten bleven maar doormalen en slapen ging niet. In 1988 is hij aan de dakgoot gaan hangen, naar beneden gevallen en met een schedelbasisfractuur in het ziekenhuis opgenomen.

In februari 1993 schrijft hij over synchronisatiegevallen:
19.45 uur
In my mind: Pannekoekmix… moet morgen wat melk toevoegen.
Op tv: …wat melk toevoegen en dan roeren (reclame)

Uit wat hij schrijft, kunnen we opmaken dat hij opnieuw een psychose doormaakt. Zijn handgeschreven notities spreken voor zich. De beschrijving van zijn gedachten van uur tot uur maakt dat we van heel dichtbij met hem kunnen meekijken. Mede daardoor vind ik Tot vlak voor de sprong een waardevol boek. Het voelt alsof Ruud meegezogen wordt in een draaikolk van beelden, geluiden en gedachten. Steeds verder weg. Bijna niet te volgen.

Op woensdag 3 maart 1993 werpt Ruud zich van zijn balkon naar beneden. Hij besluit een einde aan zijn nachtmerrie te maken. Of maakt de nachtmerrie een eind aan Ruud?

In De laatste dagen… kijken zijn moeder, schoonzus, collega’s en broer terug op het leven van Ruud en vertellen hoe zij hem hebben ervaren. Zijn moeder vertelt over Ruuds laatste week bij hen thuis. Hij is dan totaal in de war. Uit de andere beschrijvingen komt Ruud naar voren als een intelligente, creatieve, behulpzame en gulle man. Eén van zijn collega’s is hem eeuwig dankbaar voor zijn steun.

Voor Leo was Ruud niet alleen zijn oudere broer, maar ook zijn vriend en maatje, een voorbeeld en iemand die veel invloed heeft gehad op de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. Ergens in de tijd is de persoon die hij kende als Ruud veranderd in de totaal vreemde die wij ontmoeten als we het boek lezen.

Ilona Lekahena, 26 juli 2016

_{Uitgeverij de Brouwerij Maassluis
ISBN: 978 90 78905 36 3
€ 17,50}